1. Το κομμάτι 307

Έχω πλεύσει σε ωκεανούς και βιβλιοθήκες.

Χέρμαν Μέλβιλ Μόμπυ Ντικ

α

Θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε Ισμαήλ, αλλά στην πραγματικότητα ονομαζόταν Κόυ. Τον συνάντησα στην προτελευταία πράξη αυτής της ιστορίας, όταν ήταν έτοιμος να μετατραπεί σε έναν ακόμα ναυαγό από αυτούς που πλέουν πάνω σε κάποιο φέρετρο, καθώς το φαλαινοθηρικό "Ραχήλ" ψάχνει για τα χαμένα του παιδιά. Είχε ήδη περάσει κάμποσος καιρός που τριγυρνούσε άσκοπα, όπως κι εκείνο το απόγευμα που μπήκε στον οίκο δημοπρασιών "Claymore" στη Βαρκελώνη, για να περάσει λίγο την ώρα του. Είχε πολύ λίγα χρήματα στην τσέπη του και, στο δωμάτιο μιας πανσιόν κοντά στη Ράμπλας, μερικά βιβλία, έναν εξάντα κι ένα δίπλωμα υποπλοιάρχου, το οποίο η γενική διεύθυνση του εμπορικού ναυτικού είχε αναστείλει για δύο χρόνια πριν τέσσερις μήνες, όταν το "Isla Negra", ένα κοντέινερ σαράντα χιλιάδων τόνων, προσάραξε στον Ινδικό ωκεανό, στις 4:20 τα ξημερώματα και στη διάρκεια της βάρδιας του. 

      

       Στον Κόυ άρεσαν οι δημοπρασίες ναυτικών αντικειμένων, αν κι εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να λάβει μέρος. Στο "Claymore" όμως υπήρχε κλιματισμός, πρόσφεραν στο τέλος ποτό και οι κοπέλα της ρεσεψιόν είχε ωραίες γάμπες και όμορφο χαμόγελο. Όσο για τα αντικείμενα της δημοπρασίας, του άρεσε να τα κοιτάζει και να φαντάζεται τα ναυάγια που τα μετέφεραν από δω κι από κει, έως ότου εξώκειλαν στην τελευταία τους παραλία. Σε ολόκληρη τη συνεδρία, με τα χέρια στις τσέπες του σκούρου μπλε πάνινου σακακιού του, παρατηρούσε προσεκτικά εκείνους που αγόραζαν τα αγαπημένα του. Συχνά το να περνά εκεί την ώρα του απέβαινε απογοητευτικό. Ένα υπέροχο σκάφανδρο δύτη, του οποίου ο βαθουλωμένος και γεμάτος χτυπήματα χαλκός σε έκανε να σκεφτείς ναυάγια και σφουγγαράδικα και ταινίες του Τζιν Νεγκουλέσκο, με γιγάντια καλαμάρια και τη Σοφία Λόρεν να βγαίνει από το νερό με το σώμα της να σχηματίζεται κάτω από τη βρεγμένη μπλούζα *, αποκτούνταν από κάποιο παλαιοπώλη του οποίου δε χτυπούσε καν δυνατότερα   ο σφυγμός όταν σήκωνε το καρτελάκι με τον αριθμό του. Και μια πυξίδα Browne & Son, παλιά, σε καλή κατάσταση και μέσα στο αυθεντικό κουτί της, για την οποία ο Κόυ θα είχε δώσει και την ψυχή του τον καιρό των ναυτικών του σπουδών, πουλήθηκε, δίχως ν' ανέβει η τιμή εκκίνησης, σε ένα άτομο που έδειχνε να μην έχει την παραμικρή ιδέα για τη θάλασσα, πέραν του ότι το κομμάτι αυτό, τοποθετημένο στην προθήκη ενός αριστοκρατικού αθλητικού συλλόγου,  θα πουλιόταν δέκα φορές την αξία του. 

     

          Εκείνο το απόγευμα ο δημοπράτης τελείωσε με το κομμάτι 306 - ένα χρονόμετρο Ulysse Nardin από την ιταλική Regia Marina, στην τιμή εκκίνησης - και συμβουλεύτηκε τις σημειώσεις του, ισιώνοντας τα γυαλιά του με το δείκτη. Ήταν ένας τύπος με απαλές κινήσεις, μια λίγο τολμηρή γραβάτα κι ένα πουκάμισο χρώματος σομόν. Ανάμεσα στις πλειοδοσίες, έπινε μικρές γουλιές νερό από ένα ποτήρι που είχε κοντά του.

     

           "Επόμενο κομμάτι: Ναυτικός άτλας των ακτών της Ισπανίας, του Ουρρούτια Σαλθέδο. Αριθμός 307".

    

            Είχε συνοδέψει την αναγγελία μ' ένα διακριτικό χαμόγελο, που το κρατούσε, ο Κόυ το ήξερε καθώς το είχε παρατηρήσει συχνά, για τα κομμάτια των οποίων άφηνε να εννοηθεί ότι γνώριζε καλά. Κόσμημα της χαρτογραφία του 18ου αιώνα, πρόσθεσε μετά την ενδεδειγμένη παύση, τονίζοντας αυτό το περί κοσμήματος σαν να τον πονούσε που το αποχωριζόταν. Ο βοηθός του, ένας νεαρός που φορούσε μια μπλε μπλούζα, σήκωσε λίγο τον τόμο μεγάλου σχήματος, για να μπορέσουν να τον δουν από όλη την αίθουσα, και ο Κόυ τον κοίταξε μελαγχολικά. Σύμφωνα με το κατάλογο του "Claymore" , δεν ήταν εύκολο να τον βρει κανείς στο εμπόριο, καθώς τα περισσότερα αντίτυπα βρισκόταν σε βιβλιοθήκες και μουσεία. Αυτό το αντίτυπο ήταν σε άριστη κατάσταση, και το πιθανότερο ήταν να μην είχε βρεθεί ποτέ πανό σε κάποιο πλοίο, όπου η υγρασία, οι σημειώσεις και η εργασία πάνω στους χάρτες του θα άφηναν ανεπανόρθωτα σημάδια.

         

            Ο δημοπράτης άνοιξε τον πλειστηριασμό μ' ένα ποσό που θα αρκούσε στον Κόυ για να ζήσει μισό χρόνο με λογική άνεση. Ένας άντρας με φαρδιές πλάτες, μεγάλο μέτωπο και πολύ μακριά γκρίζα μαλλιά πιασμένα σε αλογοουρά, που καθόταν στην πρώτη σειρά και του οποίου το κινητό τηλέφωνο είχε χτυπήσει τρεις φορές προς αγανάκτηση της αίθουσα σήκωσε ένα καρτελάκι με τον αριθμό 11. Κι άλλα χέρια υψώθηκαν, καθώς η προσοχή του δημποπράτη που κρατούσε ψηλά το ξύλινο σφυράκι, πήγαινε από το ένα στο άλλο και η καλλιεργημένη φωνή του επαναλάμβανε κάθε προσφορά, υποβάλλοντας την επόμενη με επαγγελματική μονοτονία. Η τιμή εκκίνησης κόντευε να διπλασιαστεί και οι υποψήφιοι για το κομμάτι 307 εγκατέλειπαν ένας ένας.   Τον αγώνα συνέχιζαν το σωματώδες άτομο με τη γκρίζα αλογοουρά, ένας άλλος αδύνατος με γένια, μια γυναίκα από την οποία έβλεπε μόνο τα ξανθά μαλλιά της και το χέρι που ύψωνε το καρτελάκι κι ένας πολύ καλοντυμένος φαλακρός άντρας. Όταν η γυναίκα διπλασίασε την τομή εκκίνησης, ο άντρας με τη γκρίζα αλογοουρά μισοστράφηκε και κοίταξε εκνευρισμένος προς το μέρος της. Ο Κόυ μπόρεσε τότε να δει δύο πρασινωπά μάτια κι ένα επιθετικό προφίλ, μια μεγάλη μύτη κι ένα αλαζονικό ύφος. Στα δάχτυλα του χεριού που ύψωνε το καρτελάκι υπήρχαν διάφορα χρυσά δαχτυλίδια. Δεν φαινόταν συνηθισμένος αν του διεκδικούν αντικείμενα σε δημοπρασίες και με μια απότομη κίνηση στράφηκε στα δεξιά του, όπου μια πολύ μακιγιαρισμένη νεαρή μελαχροινη, η οποία απαντούσε ψιθυριστά στο τηλέφωνο  κάθε φορά που χτυπούσε, υπέστη τις συνέπειες της κακής του διάθεσης, καθώς βάλθηκε να την κατσαδιάζει χαμηλόφωνα.

               

          "Υπάρχει μεγαλύτερη προσφορά;"

       

           Ο άντρας με τη γκρίζα αλογοουρά ύψωσε το χέρι, και η ξανθιά γυναίκα αντεπιτέθηκε υψώνοντας το καρτελάκι της, που είχε τον αριθμό 74. Το γεγονός δημιούργησε ένταση στην αίθουσα. Ο αδύνατος γενειοφόρος προτίμησε να αποσυρθεί, κι έπειτα από δύο νέες αυξημένες προσφορές ο καλοντυμένος φαλακρός άντρας άρχισε να διστάζει. Αυτός με την αλογοουρά ανέβασε την προσφορά, προκαλώντας γύρω του γενική συνοφρύωση όταν το τηλέφωνο ξαναχτύπησε και το πήρε από τα χέρια της γραμματέως του, στηρίζοντάς το ανάμεσα στον ένα ώμο  και στο αυτί του, ενώ το άλλο χέρι υψωνόταν εγκαίρως για να απαντήσει στη νέα προσφορά που μόλις είχε κάνει η ξανθιά γυναίκα. Σ' αυτό το σημείο του πλειστηριασμού όλη η αίθουσα φαινόταν να είναι με το μέρος της ξανθιάς, επιθυμώντας διακαώς να εξαντληθούν οι πόροι ή πο μπαταρίες του τηλεφώνου του άντρα με την αλογοουρά. Ο Άτλας του Ουρρούτια είχε τριπλασιάσει την τιμή εκκίνησής του και ο Κόυ αντάλλαξε ένα διασκεδαστικό βλέμμα με το διπλανό του, ένα μελαχροινό ανθρωπάκο με πυκνό μαύρο μουστάκι και μαλλιά χτενισμένα πίσω με τζελ. Αυτός ανταπέδωσε το βλέμμα του Κόυ με ένα ευγενικό χαμόγελο, έχοντας σταυρώσει τα χέρια και στρέφοντας τον ένα αντίχειρα γύρω σπό τον άλλο. Ήταν μικροσκοπικός κι ευπρεπισμένος, σχεδόν κοκέτης, με παπιγιόν με κόκκινες βούλες και υβριδικό σακάκι, κάτι μεταξύ σακακιού Ουαλού πρίγκιπα και σκοτσέζικου τάρταν, που του έδινε τον εκνευριστικά βρεττανικό αέρα ενός Τούρκου ντυμένου στα "Burberrys". Είχε μάτια μελαγχολικά, συμπαθητικά  λίγο γουρλωτά, όπως τα βατράχια των παραμυθιών.

         

          "Θέλετε να βελτιώσετε την προσφορά;¨

           

           Ο δημοπράτης κρατούσε το σφυράκι ψηλά και το ερευνητικό βλέμμα του στόχευσε το άτομο με την αλογοουρά, που είχε επιστρέψει το κινητό στη γραμματέα και τον κοιτούσε ενοχλημένος. Η τελευταία προσφορά, ακριβώς το τριπλάσιο της τιμής εκκίνησης, καλύφθηκε από την ξανθιά κυρία, της οποίας το πρόσωπο ο Κόυ δεν μπορούσε να δει, όσο κι αν, περίεργος, προσπαθούσε να το διακρίνει ανάμεσα από τα κεφάλια που είχε μπροστά του. Ήταν δύσκολο να πει κανείς αν ήταν το ποσό της πλειοδοσίας αυτό που εκνεύριζε τον άντρα με την αλογοουρά ή ο άγριος ανταγωνισμός από την πλευρά της γυναίκας.

         

          "Κυρίες και κύριοι, προσφέρει κανείς περισσότερα;" είπε ο δημοπράτης με πολύ ηρεμία.

        Απευθυνόταν στον άντρα με την αλογοουρά, δίχως να παίρνει απάντηση. Σύσσωμη η αίθουσα σε αναμονή, κοιτούσε προς την ίδια κατεύθυνση. Το ίδιο και ο Κόυ.

         

           "Έχουμε λοιπόν αυτήν την τιμή που φαίνεται οριστική,  ένα.... Αυτή την τιμή, δύο....."

           

             Ο άντρας με τα γκρίζα μαλλιά ύψωσε το καρτελάκι του με μια τόσο βίαιη κίνηση, σα να έσφιγγε όπλο. Καθώς ένα μουρμουρητό απλωνόταν συην αίθουσα, ο Κόυ στράφηκε να κοιτάξει την ξανθιά γυναίκα. Το καρτελάκι της ήταν ήδη ψηλά, αυξάνοντας την προσφορά. Αυτό πυροδότησε και πάλι την ένταση. Και σα να επρόκειτο για ένα αγώνα ζωής και θανάτου, όσοι ήταν παρόντες για τα επόμενα δύο λεπτά έγιναν μάρτυρες μιας γρήγορης μονομαχίας, από τον έντονο ρυθμό της οποίας - δεν προλάβαινε να κατέβη το καρτελάκι με το 11 και υψωνόταν εκείνο με το 74 - δε γλίτωσε ούτε ο δημοπράτης, που χρειάστηκε να κάνει δύο παύσεις για να φέρει στα χείλη του το ποτήρι που είχε δίπλα στο αναλόγιο.

           

                "Άλλη προσφορά;"

             

                  Ο  Άτλας του Ουρρούτια είχε φτάσει στο πενταπλάσιο της τιμής εκκίνησής του, όταν ο αριθμός 11 διέπραξε το λάθος. Ίσως να έσπασαν τα νεύρα του, αν και μπορεί το λάθος να το διέπραξε η γραμματέας, της οποίας το κινητό χτυπούσε επίμονα και του το έδωσε σε ένα κρίσιμο σημείο,. όταν ο δημοπράτης όταν με το σφυράκι ψηλά, σε αναμονή νέας προσφοράς, και ο άντρας με τη γκρίζα αλογοουρά δίσταζε, σα να επανεξέταζε το θέμα. Το λάθος, αν πράγματι υπήρξε λάθος, θα μπορούσε να καταλογιστεί και στο δημοπράτη, που εξέλαβε την απότομη κίνηση προς τη γραμματέα σαν εγκατάλειψη της πλειοδοσίας. Ίσως όμως και να μην υπήρξε λάθος, γιατί οι δημοπράτες, όπως οποιοσδήποτε άνθρωπος, έχουν τις προτιμήσεις και τις αντιπάθειες τους, Και ο συγκεκριμένος μπορεί να έκλεινε προς την άλλη πλευρά.. Το θέμα είναι ότι άρκεσαν τρία δευτερόλεπτα ώτε να κατέβει το σφυράκι στο αναλόγιο και ο Άτλας του Ουρρούτια να κατακυρωθεί στην ξανθιά γυναίκα, της οποίας το πρόσωπο εξακολουθούσε να παραμένει αθέατο για τον Κόυ..